Kiedy zdiagnozowano u Ciebie cukrzycę, dieta staje się ważną częścią Twojego życia. To, co jemy, wraz z czynnikami biologicznymi oraz aktywnością fizyczną, odgrywa ważną rolę w regulowaniu poziomu glukozy w organizmie i ogólnego stanu zdrowia.

Omawiając strategie leczenia cukrzycy ze swoim lekarzem, możesz się zastanawiać, jaka jest najlepsza dieta, którą powinienem stosować, chorując cukrzycę? Istnieje wiele zaleceń dietetycznych, które mogą przynieść korzyści osobom chorującym na cukrzycę, dlatego nie ma jednej uniwersalnej diety. Zrozumienie dostępnych opcji żywieniowych to  pierwszy krok, który pomoże zadać właściwe pytania lekarzowi, gdy nadejdzie czas na wprowadzenie zmian w twoim leczeniu.

Nie ma jednej uniwersalnej diety dla osób z cukrzycą. Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego przy planowaniu diety należy uwzględnić: wiek, płeć, poziom aktywności fizycznej oraz status socjoekonomiczny a także indywidualne preferencje żywieniowe i kulturowe.

Jeśli chorujesz na cukrzycę, prawdopodobnie słyszałeś o wielu różnych dietach np. śródziemnomorskiej, DASH, keto i paleo jako możliwych sposobach kontrolowania poziomu glukozy we krwi. Diety te to tylko kilka przykładów możliwości podejścia do zmiany nawyków żywieniowych.1,2,3

Diety śródziemnomorska, keto i paleo koncentrują się na pełnowartościowej żywności – zamiast na przetworzonych lub gotowych produktach i kładą nacisk na białka, zdrowe tłuszcze i bogate w błonnik warzywa. Aby dowiedzieć się, czy którykolwiek z tych planów żywieniowych jest dla Ciebie odpowiedni, warto dowiedzieć się nieco więcej o ich wpływie na organizm. Porozmawiaj ze swoim lekarzem o tym, w jaki sposób zmiany w diecie mogą odnosić się do Twoich preferencji, osobistych potrzeb i celów terapeutycznych oraz chorób towarzyszących.

Czy rozpoczynając dietę, będę musiał zmienić leki na cukrzycę?

Decydując się na jakąkolwiek dietę, która ma pomóc w radzeniu sobie z cukrzycą, powinieneś pamiętać, że to lekarz powinien wskazać rozwiązanie najbardziej dla Ciebie optymalne, ze względu na Twój stan zdrowia i typ cukrzycy. Będzie on w stanie udzielić dalszych szczegółowych informacji na temat nowych nawyków żywieniowych i zalecić  zmiany dotyczące przyjmowania insuliny i/lub  leków przeciwcukrzycowych. W przypadku wyboru diety nisko węglowodanowej szczególnie ważne jest omówienie tego z lekarzem, ponieważ insulina jak i niektóre leki doustne mogą powodować hipoglikemię, jeśli są przyjmowane z posiłkiem nisko węglowodanowym. Na koniec należy zapytać lekarza o skutki uboczne przyjmowanych leków, ponieważ niektóre z nich mogą powodować przyrost masy ciała. Ważne jest, aby pozostać poinformowanym i zmotywowanym, ponieważ stawiasz swoje zdrowie na pierwszym miejscu, co samo w sobie jest osiągnięciem!

Dieta śródziemnomorska: skoncentrowana na pełnowartościowej żywności pochodzenia roślinnego

Dieta śródziemnomorska zyskała na popularności w latach 50. XX wieku, gdy pojawiły się badania wykazujące, że choroby serca nie są tak powszechne u osób mieszkających w basenie Morza Śródziemnego, w krajach takich jak Grecja i południowe Włochy4. Dieta ta jest przede wszystkim oparta na produktach roślinnych, pełnoziarnistych, warzywach, owocach, orzechach i nasionach, a także ziołach i przyprawach. Oliwa z oliwek jest w tej diecie głównym źródłem tłuszczu, natomiast białko powinno pochodzić z ryb i drobiu, a nie z czerwonego mięsa. Umiarkowane ilości nabiału są również zawarte w tej diecie. Światowa Organizacja Zdrowia stworzyła Piramidę Diety Śródziemnomorskiej jako przewodnik po tym, jakie pokarmy należy spożywać.

Jeśli chodzi o leczenie cukrzycy, wykazano, że dieta ta obniża poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c) i poprawia kontrolę glikemii u osób, u których niedawno zdiagnozowano cukrzycę typu 22. Badania pokazują również, że przestrzeganie diety śródziemnomorskiej wiąże się ze zmniejszeniem insulinooporności u osób chorujących na cukrzycę typu 22. Ponadto wykazano, że przestrzeganie diety śródziemnomorskiej zmniejsza ryzyko wystąpienia chorób sercowo-naczyniowych2.

Jedną z unikalnych cech diety śródziemnomorskiej jest skupienie się na prowadzeniu aktywnego trybu życia i regularnym spożywaniu posiłków z przyjaciółmi i rodziną6. Może to sprawić, że posiłki będą przyjemniejsze i pomogą Ci pozostać w kontakcie z najbliższymi. W przypadku osób z cukrzycą typu 1 jedno z badań wykazało, że przestrzeganie diety śródziemnomorskiej podnosi jakość życia7.

Oto kilka rzeczy, o których należy pamiętać podczas stosowania diety śródziemnomorskiej:

  • Dieta ta jest dość elastyczna pod względem żywności, którą można spożywać, dlatego należy określić wielkość porcji lub liczbę kalorii, które będą optymalne dla utrzymania prawidłowej glikemii8 oraz masy ciała
  • Umiarkowane spożywanie czerwonego  wina jest również częścią diety śródziemnomorskiej. Aby uniknąć hipoglikemii, sprawdź wszelkie interakcje występujące między przyjmowanymi lekami i bądź świadomy tego, jak alkohol zmienia poziom glukozy9. Przedyskutuj ze swoim lekarzem czy możesz spożywać alkohol przy przyjmowanych lekach
  • Kontroluj stale poziom glukozy podczas posiłków, aby zobaczyć, jak Twoje wybory żywieniowe wpływają na organizm.

Dieta ketogeniczna: wysoka zawartość białka i  tłuszczów

Dieta ketogeniczna, zwana też lub skrótowo – keto, to dieta o bardzo niskiej zawartości węglowodanów, która jest zazwyczaj bogata w tłuszcze. Być może zauważyłeś, że diety keto są obecnie popularną opcją dla osób, które chcą schudnąć. Dzieje się tak, ponieważ ograniczenie spożycia węglowodanów zmusza organizm do przekształcania tłuszczu w cząsteczki zwane ciałami ketonowymi lub ketonami i wykorzystywania ich jako energii – zamiast glukozy znajdującej się w węglowodanach10. Kiedy w organizmie jest więcej ketonów, stan ten nazywamy ketozą. Nie ma dowodów na to, że dieta ketogeniczna ma znaczący wpływ na kontrolę poziomu glukozy u osób  z cukrzycą typu 21. Nie rozpoczynaj sam diet redukcyjnych. Zawsze omów możliwości dietetyczne z lekarzem prowadzącym!

Naukowcy wciąż nie są pewni co do bezpieczeństwa diety dla osób żyjących z cukrzycą typu 1.11 Dzieje się tak, ponieważ osoby z cukrzycą typu 1 nie wytwarzają insuliny, co oznacza, że organizm nie może uzyskać energii z glukozy. Kiedy organizm wyczuwa, że nie ma dostępu do glukozy, włącza produkcję ketonów. Jeśli organizm nie ma dostępu do glukozy przez dłuższy czas, a nadmiar ketonów jest uwalniany do krwi, może to skutkować cukrzycową kwasicą ketonową12, co może prowadzić do stanu zagrożenia życia.

Zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego, pacjentom z cukrzycą, niezależnie od typu cukrzycy, nie zaleca się stosowania diet o znacznie obniżonej podaży węglowodanów oraz głodówek. Obecnie nie ma dowodów sugerujących, że dieta nisko węglowodanowa lub dieta keto może opóźnić wystąpienie cukrzycy typu 1 lub typu 2 albo jej zapobiec.

Dieta paleo: bogata w białko i organiczne warzywa

Podobnie jak dieta ketonowa, dieta paleolityczna, zwana także paleo, jest dietą nisko węglowodanową. Koncepcja diety została zainspirowana tym, co ludzie jedli jako łowcy-zbieracze, przed powstaniem rolnictwa. Dieta ta stawia na pierwszym miejscu chude mięso, tłuste ryby, takie jak łosoś i tuńczyk, świeże owoce i warzywa oraz orzechy i nasiona. Niektóre wersje diety są rygorystyczne pod względem spożywania dziczyzny lub mięsa zwierząt karmionych trawą. Cechą charakterystyczną diety paleo jest eliminacja przetworzonej żywności, takiej jak pszenica i owies, produktów mlecznych i wszystkiego, co zawiera rafinowany cukier. Paleo kładzie również nacisk na spożywanie żywności lokalnej, organicznej i niemodyfikowanej genetycznie, utrzymując wszystko tak naturalne i przyjazne dla środowiska, jak to tylko możliwe.

Trwa debata na temat tego, czy dieta paleo jest dokładnym odzwierciedleniem tego, co faktycznie jedli nasi prehistoryczni przodkowie. Ludzie żyjący w różnych częściach świata mieli dostęp do bardzo różnej żywności, więc nie jest prawdopodobne, że dzisiejsza dieta paleo reprezentuje to, co wszyscy ludzie jedli przed nastaniem ery rolnictwa. Jest do dieta wybiórcza, dieta, która może spowodować zaburzenia w gospodarce lipidowej, które często współtowarzyszą cukrzycy. Nie jest dietą rekomendowaną w żadnym typie cukrzycy.

Zacznij od małych zmian i eksperymentuj

Różne zmiany w diecie mogą być skuteczne dla niektórych osób żyjących z cukrzycą, ale ważne jest, aby pamiętać, że żadna dieta nie jest uniwersalnym rozwiązaniem. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o tych opcjach dietetycznych, porozmawiaj ze swoim lekarzem, aby sprawdzić, czy któraś  z nich może być dla Ciebie odpowiednia.

Jeśli zdecydujesz się spróbować, zacznij od małych zmian i nie bój się eksperymentować. Przejście na nową dietę nie musi być pracą na pełen etat. W rzeczywistości możesz zacząć od dodania zdrowych posiłków o niskiej zawartości węglowodanów lub inspirowanych kuchnią śródziemnomorską do swojej stosowanej teraz diety i zobaczyć, jaki będzie tego efekt. Za każdym razem, gdy wprowadzasz zmiany w diecie lub stylu życia, pomocne może być śledzenie tego, jak Twoje ciało czuje się każdego dnia, abyś mógł spojrzeć wstecz i zobaczyć, czy z czasem nastąpiły pozytywne lub negatywne zmiany. Może to pomóc w przekazaniu swoich doświadczeń lekarzowi podczas podejmowania decyzji o najlepszym sposobie postępowania w przyszłości.

Skutecznym sposobem śledzenia potencjalnych zmian związanych z nowymi nawykami żywieniowymi podczas stosowania nowej diety jest użycie urządzenia do ciągłego monitorowania poziomu glukozy (CGM), takiego jak system Dexcom G6. Niezależnie od wybranej diety system CGM może pomóc w podejmowaniu decyzji o tym, co jeść w danym momencie, ale także dowiedzieć się, jak wybory dietetyczne wpływają na Ciebie po zjedzeniu posiłku. Dexcom G6 może pomóc zrozumieć, jak różne pokarmy wpływają na poziom glukozy i być proaktywnym w przypadku nagłych zmian*. Dexcom G6 mierzy poziom glukozy w organizmie i wysyła te dane do kompatybilnego smartfona co 5 minut, umożliwiając przeglądanie poziomu glukozy w czasie rzeczywistym. Możesz również łatwo udostępniać historię danych glukozy swojemu lekarzowi za pośrednictwem aplikacji Dexcom Clarity i informować swoich bliskich na bieżąco dzięki funkcji Dexcom Share i aplikacji Dexcom Follow†.

Treści zawarte w tym artykule służą wyłącznie celom informacyjnym. Nie zastępują one profesjonalnej porady medycznej, diagnozy ani leczenia. W przypadku jakichkolwiek pytań należy zawsze zasięgnąć porady lekarza lub pracownika służby zdrowia.

* Jeśli alerty glukozy i odczyty z urządzenia G6 nie są zgodne z objawami lub oczekiwaniami, w celu podjęcia decyzji o leczeniu cukrzycy należy użyć glukometru.

† Wymagana oddzielna aplikacja Follow i połączenie z Internetem. Użytkownicy powinni zawsze potwierdzać odczyty w aplikacji lub odbiorniku Dexcom G6 przed podjęciem decyzji o leczeniu.

1 Diabetes Canada. Diabetes Canada Position Statement on Low-Carbohydrate Diets for Adults With Diabetes: A Rapid Review. Canadian Journal of Diabetes. 2020;44(4):295-299, doi: 10.1016/j.jcjd.2020.04.001.

2 Martín-Peláez S. et al., Mediterranean Diet Effects on Type 2 Diabetes Prevention, Disease Progression, and Related Mechanisms, A Review, Nutrients, 2020;12(8):2236, published 2020 Jul 27, accessed July 13, 2022. doi: 10.3390/nu12082236.

3 Klonoff D.C., The beneficial effects of a Paleolithic diet on type 2 diabetes and other risk factors for cardiovascular disease, J Diabetes Sci Technol, 2009;3(6):1229-1232. Published 2009 Nov 1, accessed July 13, 2022. doi: 10.1177/193229680900300601.

4 Mediterranean diet for heart health. Mayo Clinic, Updated July 23, 2021, Accessed June 29, 2022. https://www.mayoclinic.org/healthy-lifestyle/nutrition-and-healthy-eating/in-depth/mediterranean-diet/art-20047801.

5 Estruch R. et. al., Primary Prevention of Cardiovascular Disease with a Mediterranean Diet Supplemented with Extra-Virgin Olive Oil or Nuts, The New England Journal of Medicine, 2018; 378:e34, accessed June 29, 2022. doi: 10.1056/NEJMoa1800389.

6 Diet Review: Mediterranean Diet. Harvard School of Public Health. Updated December 2018, accessed June 29, 2022, https://www.hsph.harvard.edu/nutritionsource/healthy-weight/diet-reviews/mediterranean-diet.

7 Granado-Casas M., Martin M. et. al., The Mediterranean Diet is Associated with an Improved Quality of Life in Adults with Type 1 Diabetes. Nutrients, 2020; 12(1):131, accessed June 30, 2022, doi: 10.3390/nu12010131.

8 Fallabel C., The Mediterranean Diet and Diabetes, Diabetes Strong, October 6, 2021, accessed June 30, 2022a https://diabetesstrong.com/mediterranean-diet-diabetes.

9 Alcohol and Diabetes. American Diabetes Association, accessed June 30, 2022, https://www.diabetes.org/healthy-living/medication-treatments/alcohol-diabetes.

10 Masood W. et. al., Ketogenic diet, StatPearls, accessed March 31, 2022, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK499830.

11 Bolla A.M. et al., Low-carb and ketogenic diets in type 1 and type 2 diabetes, Nutrients, 2019;11(5): 962, doi: 10.3390/nu11050962.

12 Ketones. Diabetes Education Online, accessed March 31, 2022. https://dtc.ucsf.edu/types-of-diabetes/type1/understanding-type-1-diabetes/how-the-body-processes-sugar/ketones.

13 Buehler L.A. et al., Ketogenic diets in the management of type 1 diabetes: Safe or safety concern?, Cleveland Clinic Journal of Medicine, 2021;88(10):547-555, accessed April 26, 2022, doi: 10.3949/ccjm.88a.20121.

14 Chen C.N. et. al., Effects of Combined High-Protein Diet and Exercise Intervention on Cardiometabolic Health in Middle-Aged Obese Adults: A Randomized Controlled Trial, Frontiers in Cardiovascular Medicine, 2021;8, accessed June 29, 2022, https://www.frontiersin.org/articles/10.3389/fcvm.2021.705282/full.

15 Jamka M. et. al., The Effect of the Paleolithic Diet vs. Healthy Diets on Glucose and Insulin Homeostasis: A Systematic Review and Meta-Analysis of Randomized Controlled Trials. J Clin Med. 2020 Jan 21;9(2):296. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7073984.

16 Andrikopoulos S., The Paleo diet and diabetes, Med J Aust. 2016; 205 (4): 151-152, accessed June 30, 2022. doi: 10.5694/mja16.00347,

17 The Skinny on Fats. The American Heart Association. Updated Nov 11, 2020, accessed June 29, 2022. https://www.heart.org/en/health-topics/cholesterol/prevention-and-treatment-of-high-cholesterol-hyperlipidemia/the-skinny-on-fats

18 Paleo diet: What it is and why it’s not for everyone. UC Davis Health, April 27, 2022, accessed June 30, 2022, https://health.ucdavis.edu/blog/good-food/paleo-diet-what-it-is-and-why-its-not-for-everyone/2022/04.